Polityka ustępstw wobec Niemiec po I wojnie światowej

• traktat zawarty 28 czerwca 1919 roku w Wersalu określano w Niemczech mianem dyktatu, ponieważ Niemcy nie brali udziału w jego opracowywaniu
• po I wojnie światowej Francja chciała Niemcy złamać i uzyskać dominującą pozycję w Europie, natomiast Anglia tradycyjnie popierała politykę równowagi sił w Europie i nie chciała by dominację niemiecką zastąpiła francuska
• marzec 1921 roku - Ententa ustaliła wysokość reparacji na 132 mld. marek
• Niemcy, znalazły się w izolacji międzynarodowej - traktat wersalski obarczył je pełną odpowiedzialnością za wybuch I wojny światowej
• w podobnej sytuacji międzynarodowej znalazła się Rosja Radziecka po przewrocie październikowym, a zwłaszcza po wycofaniu się z wojny - nowy komunistyczny rząd nie był uznawany w świecie
  w kwietniu 1922 roku odbyła się w Genui konferencja 29 państw w sprawie zadłużenia europejskiego - zaproszono na nią także Niemcy i Rosję Radziecką, jednak rozmowy nie przyniosły żadnych konkretnych rezultatów
• 16 kwietnia 1922 roku - w Rapallo pod Genuą podpisany został traktat między Niemcami a Rosją Radziecką: kraje te ustanowiły miedzy sobą stosunki dyplomatyczne i zrzekły się wzajemnie odszkodowań za straty wojenne poniesione przez te państwa i ich obywateli
• traktat w Rapallo był pierwszym krokiem w drodze do wychodzenia obu krajów z izolacji
• traktat stał się podstawą dla dalszych porozumień, w wyniku których Niemcy omijały traktat wersalski szkoląc na terenie ZSRR kadry lotnictwa i wojsk pancernych oraz prowadząc badania nad tymi rodzajami broni
• niebezpieczeństwo zbliżenia między tymi dwoma rewizjonistycznymi państwami przyśpieszyło proces uznania Rosji Radzieckiej i ustępstwa na rzecz Niemiec
• Niemcy już w 1922 roku zaczęli opóźniać spłatę kolejnych rat
• 11 stycznia 1923 roku - rozpoczęła się francusko-belgijska okupacja Zagłębia Ruhry - liczono na ściągnięcie tą droga części reparacji oraz na wywarcie presji na Niemcy
• Berlin wezwał do biernego oporu - robotnicy i inżynierowie w Zagłębiu Ruhry odmówili pracy
• Berlin finansował strajkujących, wypłacając im pensje, ale drukowanie pustych pieniędzy doprowadziło do hiperinflacji w Niemczech (kurs dolara od kilkunastu tysięcy marek doszedł do 4 bilionów), co z kolei zaostrzyło sytuację wewnętrzną w Niemczech: w Saksonii i Turyngii w skład rządów weszli komuniści, w Bawarii połączone siły skrajnych nacjonalistów pod wodzą Hitlera i byłego szefa Sztabu Generalnego Niemiec gen. Ludendorffa, próbowały zorganizować pucz przeciw rządowi centralnemu, tzw. "pucz monachijski"
• rządowi niemieckiemu, na którego czele stanął w 1923 roku Gustaw Stresemann (pełnił on równocześnie funkcję ministra spraw zagranicznych), udało się opanować sytuację: siłą usunięto komunistów z rządów Saksonii i Turyngii, a w Monachium policja szybko rozprawiła się z "piwiarnianym" puczem Hitlera i Ludendorffa
• Stresemann podjął decyzję o wznowieniu współpracy z państwami Ententy, zaprzestał nawoływania do biernego oporu i zaczął spłacać reparacje
• Francja zaniepokoiła się kryzysem w Niemczech, a skoro jej twardy kurs wobec Niemiec nie przyniósł efektów, a przy tym nie znalazł poparcia międzynarodowego - były mu przeciwne Wielka Brytania i Stany Zjednoczone - zmieniła swą politykę: nowy minister spraw zagranicznych Francji, Aristide Briand przyjął, że wypełnianie postanowień traktatu wersalskiego winno się odbywać w porozumieniu z Niemcami
• w 1924 roku międzynarodowa komisja pod przewodnictwem Amerykanina Charlesa Dawesa, powołana do zbadania niemieckich możliwości płatniczych, ogłosiła swój raport - plan Dawesa - który przewidywał wysokość rocznych spłat niemieckich reparacji na najbliższe 5 lat, nie określając jednak ogólnej sumy wymaganych odszkodowań, a równocześnie udzielenie Niemcom znacznej pożyczki pieniężnej, głównie przez Stany Zjednoczone
• 1925 rok - koniec okupacji Zagłębia Ruhry
• Stresemann dążył w polityce zagranicznej do odzyskania przez Niemcy pozycji mocarstwowej, a równocześnie do rewizji traktatu wersalskiego, ale drogą dyplomatyczną
• październik 1925 roku - konferencja w Locarno, w której uczestniczyły Belgia, Francja, Niemcy, Wielka Brytania i Włochy oraz Polska i Czechosłowacja - zawarto tam tzw. pakt reński, w którym uznano za ostateczne wytyczone w Wersalu granice miedzy Belgią i Francją a Niemcami, a zagwarantowały to Wielka Brytania i Włochy
• natomiast nie zagwarantowano w Locarno wschodnich granic Niemiec - Polska i Czechosłowacja podpisały jedynie mało istotne układy rozjemcze, w których Niemcy zobowiązywali się rozwiązywać wzajemne konflikty bez użycia siły, a gwarantem układów została Francja
• traktat podpisany w Locarno oznaczał załamanie systemu wersalskiego
• w Locarno Stresemann wynegocjował także przyjęcie Niemiec do Ligi Narodów i to w charakterze stałego członka, co było równoznaczne z uznaniem mocarstwowej pozycji Niemiec - Stresemann otrzymał za osiągnięcia na rzecz pokoju pokojową Nagrodę Nobla
• 1927 rok - zniesiono Aliancką Komisję Kontrolną, czuwającą nad rozbrojeniem Niemiec
• 1929 rok - plan Amerykanina Owena Younga - zredukował on wysokość reparacji i wyznaczył wysokość spłat rocznych, które miały potrwać do 1988 roku - dla Niemców psychologiczne skutki planu okazały się katastrofalne
• 1930 rok - przedterminowo ewakuowano Nadrenię
• 1931 rok - roczne moratorium Hoovera na wszystkie długi międzynarodowe - efekt wielkiego kryzysu i zaniepokojenia prezydenta Stanów Zjednoczonych pogarszającą się sytuacją gospodarczą Niemiec
• 1932 rok - układ w Lozannie zupełnie zlikwidował obowiązek spłaty zadłużenia i cała kwestia reparacji umarła śmiercią naturalną
• 1932 rok - na konferencji rozbrojeniowej w Genewie równouprawniono Niemcy w dziedzinie zbrojeń - był to warunek, od którego Niemcy uzależniali swój udział w konferencji, a konferencja po dwóch latach i tak zakończyła się fiaskiem
• w 1933 roku do władzy w Niemczech doszli naziści, w związku z czym wzrosło tempo militaryzacji kraju
• 1935 rok - do Niemiec powrócił okręg Saary
• 1935 rok - Niemcy ogłosiły tworzenie lotnictwa wojskowego i wprowadzenie powszechnej służby wojskowej, a Wielka Brytania zgodziła się na wzrost tonażu floty niemieckiej
• marzec 1936 roku - remilitaryzacja Nadrenii - było to złamanie nie tylko traktatu wersalskiego, ale i paktu reńskiego
• Francja całkowicie zrezygnowała już z ofensywnej polityki wobec Niemiec i zdecydowała się na rozbudowę linii Maginota, licząc na wojnę obronną o takim samym charakterze jak I wojna światowa
  Anglia, szczególnie gdy premierem w 1937 roku został Neville Chambrlain, głosiła hasła appeasementu, czyli polityki ustępstw w celu zapobieżenia konfliktowi

• marzec 1938 roku - Anschluss Austrii wywołał jedynie protesty dyplomatyczne
• w Czechosłowacji żyło 3 mln. Niemców, którzy mieszkali głównie w Sudetach - istniał tam silny ruch faszystowski, który zaczął się domagać przyłączenia Sudetów do Rzeszy
• Anglia i Francja postanowiły za wszelką cenę nie dopuścić do konfliktu zbrojnego
• 29-30 września 1938 roku - konferencja w Monachium, w której wzięli udział Hitler (Niemcy), Chamberlain (Wielka Brytania), Mussolini (Włochy) i Daladier (Francja) - przekazano tam Niemcom czeskie Sudety - był to szczyt polityki appeasementu
• na konferencji brylował Mussolini, który jako jedyny znał wszystkie cztery języki
• "Uratowałem pokój dla naszego pokolenia" stwierdził Chamberlain po powrocie do Londynu

• Czechosłowacja w ogóle nie brała udziału w konferencji, lecz zmuszono ją do oddania Sudetów
• 1 października 1938 roku - Niemcy zajęli Sudety - prezydent Czechosłowacji (od tego momentu mówi się o Czecho-Słowacji), Eduard Benesz, podał się do dymisji
• czeskie umocnienia graniczne, budowane przy pomocy Francji, zostały zajęte przez Trzecią Rzeszę - w razie bezpośredniej inwazji Czesi nie mieli już linii obronnych
• także Polska postanowiła skorzystać na osłabieniu południowego sąsiada: 30 września 1938 roku rząd polski wystosował ultimatum do Czechosłowacji, domagając się Zaolzia - 2 października 1938 roku Polacy zajęli Zaolzie
• Hitler, zająwszy bez jednego wystrzału ważny strategicznie i uprzemysłowiony region Sudetów, utwierdził się w przekonaniu, że Francja i Wielka Brytania nie zdecydują się na wojnę w obronie zagrożonych przez Niemcy państw Europy środkowo-wschodniej
• w październiku 1938 roku Hitler wystosował żądania wobec Polski, domagając się Gdańska oraz zgody na eksterytorialną drogę przez Pomorze Gdańskie - Polska odmówiła, nie ujawniając nawet samego faktu pojawienia się żądań
• listopad 1938 roku - I arbitraż wiedeński - Niemcy i Włochy przysądziły Węgrom część południowej Słowacji i Ukrainy Zakarpackiej (Polska uzyskała w ten sposób bezpośrednią granicę z Węgrami, o co od dawna zabiegała)
• 14 marca 1938 roku - popierana przez Hitlera Słowacja proklamowała oderwanie od Czech
• 15 marca 1939 roku - Niemcy zajęły Czechy i Morawy, tworząc tam Protektorat Czech i Moraw - oznaczało to klęskę polityki appeasementu
• zajęcie Czech i Moraw skłoniło Wielką Brytanię i Francję do zmiany polityki: premier Chamberlain zainicjował francusko-brytyjską politykę gwarancji bezpieczeństwa dla Europy Wschodniej - Polski (ambasador brytyjski w Warszawie wręczył gwarancje brytyjskie 30 marca 1939 roku), Rumunii, Grecji i Turcji