Paryska konferencja pokojowa i traktaty kończące I wojnę światową

18 stycznia 1919 roku - początek obrad konferencji paryskiej, w której brało udział ogółem 27 państw - przedstawiciele Niemiec nie brali udziału w konferencji, wezwano ich dopiero na koniec, aby podpisali gotowy traktat
pracami konferencji kierowała Rada Najwyższa, złożona z premiera Wielkiej Brytanii (David Lloyd George), premiera Francji (Georges Clemenceau), premiera Włoch (Vittorio Orlando), prezydenta USA (Woodrow Wilson) i przedstawiciela Japonii
delegat Japonii w ogóle nie interesował się sprawami Europy, a pozycja Włoch była bardzo słaba, więc o porządku powojennym zadecydowały trzy państwa, tzw. Wielka Trójka: USA, Wielka Brytania i Francja
konferencja ujawniła duże sprzeczności interesów wśród aliantów
Woodrow Wilson (1856-1924) głosił hasło "pokoju bez zwycięstwa", podkreślał, że przyszły porządek pokojowy powinien uwzględniać prawo narodów do samostanowienia i mocno zaangażował się w realizację idei Ligi Narodów, która miała zapobiec w przyszłości konfliktom zbrojnym
Georges Clemenceau (1841-1929) chciał zawarcia takiego pokoju, który raz na zawsze złamie Niemcy - proponował rozbiór terytorium Niemiec, domagając się nie tylko Alzacji i Lotaryngii, co było bezsporne, ale i Nadrenii, żądał rozbrojenia Niemiec i ogromnego odszkodowania
David Lloyd George (1863-1945) - zwolennik równowagi europejskiej - nie chciał by niemiecką przewagę na kontynencie zastąpiła przewaga francuska, a ponadto nie chciał zbytnio osłabiać Niemiec, by te w przyszłości nie dążyły do odwetu
28 czerwca 1919 roku - podpisano traktat wersalski, czyli układ pokojowy z Niemcami - w preambule wyłączną odpowiedzialnością za wybuch wojny obarczono Niemcy

- pierwsze 26 artykułów traktatu to pakt Ligi Narodów

- Francji przyznano Alzację i Lotaryngię

- Belgii przyznano okręgi Eupen i Malmedy

- Polsce przyznano Wielkopolskę i Pomorze Gdańskie

- Gdańsk został przekształcony w wolne miasto pod zarządem Ligi Narodów

- Kłajpedę przekazano pod zarząd międzynarodowy (w 1923 roku zagarnęła ją Litwa)

- przemysłowy okręg Saary oddano pod administrację Ligi Narodów, a po 15 latach o losie okręgu Saary miał zdecydować plebiscyt

- kopalnie Saary na 15 lat przyznano Francji, jako odszkodowanie za zniszczenia dokonane przez Niemców w czasie wojny w kopalniach francuskich

- na terenach wielonarodowościowych jak Górny Śląsk, Warmia, Mazury i Szlezwik - o przynależności państwowej miały zadecydować plebiscyty

- Niemcy zrzekały się swych posiadłości kolonialnych, które zostały rozdzielone jako mandaty Ligi Narodów (utworzono tam terytoria mandatowe Ligi Narodów)

- obszar na zachodnim brzegu Renu i 50-cio kilometrowy pas na wschodnim brzegu miały być na zawsze zdemilitaryzowane

- obszar na zachód od Renu miał być okupowany przez 15 lat przez wojska alianckie i stopniowo opuszczany co 5 lat - w zależności od wywiązania się Niemiec z warunków traktatu okres okupacji mógł być skrócony lub wydłużony

- ograniczono siły zbrojne Niemiec - wojska lądowe ograniczono do 100 tys. zawodowych oficerów i żołnierzy, wyposażonych jedynie w broń lekką (tzw. Reichswehra); zakazano Niemcom utrzymywania lotnictwa i floty podwodnej, ograniczono marynarkę nawodną - nad wykonaniem tych postanowień miała czuwać Sojusznicza Komisja Kontroli

- Niemcy miały zapłacić odszkodowanie, czyli reparacje, których wysokość miała dopiero zostać ustalona (nastąpiło to dopiero w 1921 roku, gdy ustalono wysokość reparacji na 132 mld marek w złocie, czyli 6,5 mld funtów szterlingów)

jednocześnie z traktatem wersalskim Czechosłowacja, Grecja, Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców, Polska oraz Rumunia musiały podpisać traktaty w sprawie ochrony mniejszości narodowych - tzw. mały traktat wersalski
10 września 1919 roku - traktat pokojowy z Austrią w Saint-Germain

- Austria traciła Czechy, Morawy i Śląsk Opawski, które weszły w skład Czechosłowacji

- na rzecz Królestwa SHS Austria traciła wschodnią Krainę, południową Styrię, Dalmację, Bośnię i Hercegowinę

- na rzecz Rumunii Austria traciła Bukowinę

- na rzecz Włoch Austria traciła południowy Tyrol, zachodnią Krainę i pobrzeże Adriatyku z Triestem

- na rzecz Polski Austria utraciła Galicję

- Austria musiała zapłacić reparacje

- demilitaryzacja Austrii

- Austria zagwarantowała, że nie połączy się z Niemcami

w efekcie traktatu pokojowego republika austriacka ograniczyła swe terytorium do 1/8 terytorium monarchii Habsburgów
27 listopada 1919 roku - traktat pokojowy z Bułgarią w Neuilly

- na rzecz Grecji Bułgaria utraciła Trację Zachodnią

- na rzecz Rumunii Bułgaria utraciła Dobrudżę

- na rzecz Królestwa SHS Bułgaria utraciła niewielkie obszary na zachodzie

- Bułgaria miała zostać zdemilitaryzowana i miała zapłacić odszkodowanie

w wyniku traktatu w Neuilly Bułgaria utraciła 10% swego terytorium
4 czerwca 1920 roku - traktat pokojowy z Węgrami w Trianon

- na rzecz Rumunii Węgry traciły Siedmiogród i część Banatu

- na rzecz Czechosłowacji Węgry utraciły Słowację i Ruś Zakarpacką

- na rzecz Królestwa SHS Węgry utraciły część Banatu, Chorwację i Wojwodinę

- Węgry miały zostać zdemilitaryzowane i miały zapłacić odszkodowanie

w wyniku traktatu w Trianon Węgry utraciły 2/3 terytorium z obszaru, który stanowił terytorium Królestwa Węgier pod panowaniem Habsburgów
10 sierpnia 1920 roku - traktat pokojowy z Turcją w Sevres

- zlikwidowano Imperium Osmańskie

- Grecja zajęła Adrianopol i pozostałe posiadłości tureckie w Europie, a także Smyrnę

- obszary na południowym wschodzie przypadły autonomicznemu Kurdystanowi

- obszary na północnym wschodzie przyznano Armenii

- posiadłości tureckie na Bliskim Wschodzie stały się terytoriami mandatowymi Ligi Narodów (Syria, Liban, Irak, Palestyna i Transjordania)

traktat z Sevres nigdy nie wszedł w życie - w 1921 roku - Mustafa Kemel Pasza (zw. Atatürkiem czyli "ojcem Turków") zorganizował powstanie Turków przeciwko władzy sułtana i niekorzystnym postanowieniom traktatu w Sevres
po zwycięstwie Turcji w 1922 roku w wojnie z Grecją, sprzymierzeni unieważnili traktat z Sevres
w 1923 roku w Lozannie zawarto nowy układ pokojowy z nowopowstałą w 1923 roku republiką turecką - zmodyfikował on warunki pokoju z Sevres nieco na korzyść Turcji - Turcja odzyskała terytoria przyznane wcześniej Grecji (Anatolia i wschodnia Tracja)
terytorium Turcji zostało właściwie ograniczone do obszaru Azji Mniejszej
w wyniku rozpadu imperiów Habsburgów, Hohenzollernów i Romanowów powstało 9 nowych państw: Czechosłowacja, Austria, Królestwo SHS (w 1929 przemianowane na Jugosławię), Węgry, Polska, Finlandia, Estonia, Łotwa i Litwa