Liga Narodów

Liga Narodów to pierwsza powszechna organizacja międzynarodowa, której celem było utrzymanie pokoju i współpracy na świecie
powstała z inicjatywy Woodrow Wilsona - 14 punkt jego orędzia
pakt Ligi Narodów został przyjęty jako część traktatu wersalskiego i wszedł w życie razem z traktatem 10 stycznia 1920 roku
siedzibą LN była Genewa
formalnie najwyższą władzą LN było Zgromadzenie Ogólne, zbierające się raz w roku w Genewie z udziałem trzech delegatów z każdego państwa członkowskiego
faktycznie największe znaczenie posiadała Rada Ligi, która pierwotnie miała się składać z 5 członków stałych (Francja, Japonia, Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i Włochy) oraz 4 niestałych, wybieranych przez Zgromadzenie na 3-letnią kadencję, jednak ponieważ Kongres USA nie ratyfikował traktatu wersalskiego, Rada Ligi liczyła początkowo 4 członków stałych i 4 niestałych
bieżącą pracą LN kierował Sekretarz Generalny, któremu podlegał podzielony na sekcje sekretariat
członkiem LN mogło zostać każde państwo, dominium a nawet kolonia posiadająca samorząd, o ile kandydatura uzyskała akceptację 2/3 członków Zgromadzenia
liczba członków LN, pierwotnie wynosząca 32 państwa założycielskie (w tym Polska), ulegała ciągłym zmianom - najwięcej, bo 58 państw, było w niej reprezentowanych w 1937 roku
początkowo do LN nie należały Niemcy, ani Rosja Radziecka
przy okazji negocjowania traktatu w Locarno w październiku 1925 roku (uznanie ostatecznego charakteru granic Niemiec z Belgią i Francją) niemiecki minister spraw zagranicznych, Gustaw Stresemann, wynegocjował przyjęcie Niemiec do Ligi Narodów i to w charakterze członka stałego Rady (1926-33)
w 1934 roku do LN przyjęto ZSRR, który otrzymał stałe miejsce w Radzie Ligi (1934-39)
system mandatowy Ligi - mandaty były to pełnomocnictwa do administrowania dawnymi posiadłościami kolonialnymi Niemiec oraz Imperium Osmańskiego
mandaty A - państwa te miały uzyskać wkrótce niepodległość: Syria i Liban - mandaty francuskie; Irak, Palestyna i Transjordania - mandaty brytyjskie
mandaty B i C były faktycznie koloniami: Niemiecka Afryka Wschodnia (Anglia), Togo i Kamerun (Anglia wspólnie z Francją), Ruanda-Urundi (Belgia), Niemiecka Afryka Południowo-Zachodnia (Związek Południowej Afryki), wyspy niemieckie na Pacyfiku (Japonia, Australia, Nowa Zelandia)
przy LN utworzono w 1919 roku Międzynarodową Organizację Pracy (istnieje do dziś jako organizacja wyspecjalizowana ONZ, jej celem jest dążenie do poprawy warunków pracy i sytuacji pracowników) i w 1920 roku Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej z siedzibą w Hadze (rozstrzygał spory miedzy państwami, jeśli państwa dobrowolnie podporządkowały się jego jurysdykcji)
podstawowy cel LN, czyli zapobieżenie dalszym konfliktom i rozbrojenie, nie zostały zrealizowane
podejmowane przez LN w latach dwudziestych inicjatywy rozbrojeniowe nie przyniosły rezultatów, a konferencja rozbrojeniowa z lat 1932-34 skończyła się fiaskiem
upadek LN zapoczątkowała jej niezdolność do zdecydowanej reakcji na rozpoczętą w 1931 roku japońską agresję w Mandżurii, a gdy w 1933 roku Zgromadzenie Ligi potępiło wreszcie ten akt, Japonia opuściła LN
w 1933 roku Niemcy opuściły LN
nieskuteczność sankcji gospodarczych nałożonych w 1935 roku na Włochy po ataku na Etiopię, a następnie ich zniesienie w 1936 roku po aneksji Etiopii, oznaczało bezradność LN
w 1937 roku Włochy wystąpiły z LN
brak reakcji LN na hiszpańską wojnę domową, Anschluss Austrii, aneksję Czech i Moraw oraz niemiecki atak na Polskę stanowił potwierdzenie zejścia LN z międzynarodowej sceny politycznej
nie zmieniła tego decyzja o wykluczeniu z LN ZSRR w związku z napaścią na Finlandię w grudniu 1939 roku
ostatnie posiedzenie LN odbyło się w 1940 roku
LN rozwiązano formalnie w 1946 roku