Wojna stuletnia (1337-1453)

1328 rok - śmierć ostatniego Kapetynga na tronie francuskim, Karola IV - tron przypadł, w myśl wcześniejszej uchwały, Filipowi VI, który zapoczątkował dynastię Walezjuszy
przy obsadzie tronu pominięto prawa Edwarda III, króla Anglii, który był wnukiem w linii żeńskiej Filipa IV
właśnie fakt, iż Edward III dziedziczyłby po kądzieli był powodem pozbawienia go praw do tronu francuskiego - powoływano się na prawo salickie, wykluczające dziedziczenie ziemi przez kobiety
system dziedziczenia tronu wykluczający dziedziczenie przez kobiety to agnatyczny system dziedziczenia
system dziedziczenia tronu dopuszczający dziedziczenie przez kobiety - kognatyczny system dziedziczenia
pretensje Edwarda III do tronu francuskiego były później formalną przyczyną wybuchu wojny stuletniej
miejscem, gdzie doszło do starcia interesów Francji i Anglii była Szkocja - Francja popierała Szkocję przeciw Anglii - Edward III w odpowiedzi rozpoczął zbrojenia, wysuwając swe roszczenia do tronu francuskiego
1337 rok - Filip VI z kolei ogłosił konfiskatę lenn króla Anglii - początek wojny stuletniej
wojna stuletnia - nazwą tą określa się ciąg wojen toczonych między Anglią i Francją w latach 1337-1453 - działania wojenne toczyły się na terenie Francji, a inicjatywa należała głównie do Anglików
Edward III przez nacisk ekonomiczny - zakaz wywozu wełny z Anglii - zmusił do ustępstw Flandrię - pozbawiona surowca do produkcji sukna, a więc podstawy gospodarki, Flandria stanęła w obliczu katastrofy - miasta flandryjskie złożyły hołd Edwardowi III jako królowi Francji w 1339 roku
1340 rok - Anglicy zniszczyli francuską flotę inwazyjną pod Sluis
1346 rok - bitwa pod Crecy - klęska Francuzów

Bitwa pod Crecy to jedna z ciekawszych bitew średniowiecza. Wykazała ona z jednej strony wady rycerskiego pojmowania bitwy jako wielkiego turnieju, a z drugiej skuteczność użycia łuczników i spieszonych kopijników przeciw nacierającej jeździe. W 1346 roku Edward III wylądował na czele armii w Normandii. Filip VI zebrał armię francuską, ale zwlekał z przystąpieniem do walki. Zaproponował Edwardowi III pojedynek, który miałby rozstrzygnąć o losach wojny, ale ten odparł, że dopiero gdy dotrze na czele armii do Paryża. Anglicy pustoszyli bezkarnie Francję przez ponad miesiąc. Wreszcie Filip VI ruszył w pościg za armią angielską. Edward III zdecydował się przyjąć bitwę pod Crecy. Spieszył konnicę, której głównym zadaniem miała być ochrona łuczników. Łucznicy, uzbrojeni w długie, dwumetrowe łuki, mieli zdziesiątkować przeciwnika. Pozycje angielskie wzmocniono zasiekami i wykopanym przed pierwszymi liniami rowem. Francuzi mieli trzykrotną przewagę nad Anglikami. Wojsko francuskie miało jednak poważna wadę: było złożone przede wszystkim z rycerstwa, które bardziej kierowało się myślą zdobycia sławy i wpojonym mu kodeksem honorowym, niż zimną kalkulacją. Toteż armia francuska nie ustawiła się w żadnym szyku, tylko po przybyciu na miejsce rzuciła się na wroga, tratując przy tym własnych kuszników. Anglicy zasypali Francuzów gradem strzał. Wystrzeliwane z długich łuków pociski przebijały każdą ówczesną zbroję. Ci, którzy wyszli cało z ostrzału, a przynajmniej byli w stanie walczyć dalej, natrafili na kolejną przeszkodę: rów. Trudno było go sforsować ciężkozbrojnej jeździe. Niektórym się to jednak udało. Po to tylko, by zginąć z rąk spieszonych angielskich rycerzy. Kilka, wyglądających podobnie ataków francuskich, kończyło się nieodmiennie w ten sam sposób: rzezią Francuzów. Bitwa była wielkim triumfem Anglików. Zginęło ponad 1500 Francuzów, gdy straty Anglików wyniosły tylko 40 zabitych. W bitwie zginął m.in. walczący po stronie francuskiej Jan Luksemburski, król Czech. Jest on przykładem ówczesnych cnót rycerskich. Stracił wzrok, ale mimo to nie stracił odwagi. Kazał się przywiązać do konia i wprowadzić w środek bitwy. Następnego dnia na pobojowisku znaleziono martwy oddział powiązanych ze sobą rycerzy...

W 1139 roku na drugim soborze laterańskim, za pontyfikatu Innocentego II, zakazano używania przeciw chrześcijanom łuku bądź kuszy pod karą klątwy. Zakaz pozostał oczywiście na papierze. Warto zauważyć, że zakaz wyraźnie zabraniał używania broni tego rodzaju tylko przeciw chrześcijanom. O niechrześcijanach nie wspomniano...

1356 rok - bitwa pod Poiters - inwazyjna armia angielska, dowodzona przez syna Edwarda III, księcia Walii Edwarda, zwanego od koloru zbroi Czarnym Księciem, została wciągnięta w pułapkę przez liczniejszą armię francuską, ale angielscy łucznicy raz jeszcze pokonali Francuzów, których król Jan II Dobry dostał się do niewoli
1358 rok - żakeria - powstanie chłopskie w północnej Francji, które wzięło nazwę od określenia "Jacques Bonhomme" - "poczciwy Jakub", przezwiska, które arystokraci nadali chłopom
przyczyn wybuchu powstania było wiele: "czarna śmierć", klęska Francuzów pod Poitiers, spustoszenia dokonane przez bandy rabusiów, ciężary feudalne i nadzwyczajne obciążenia, których rząd domagał się od chłopów przy pracach fortyfikacyjnych

"Czarna śmierć" - popularne określenie epidemii dżumy, która zdziesiątkowała Europę w latach 1347-50.

powstanie zostało krwawo stłumione
1381 rok - powstanie Wata Tylera w Anglii - przyczyną wybuchu powstania były podatki nałożone na chłopów, a przeznaczone na prowadzenie wojny z Francją
Wat Tyler został zdradziecko zamordowany podczas spotkania z królem i powstanie stłumiono
1415 rok - bitwa pod Azincourt - klęska Francuzów
w 1420 roku na mocy zawartego wówczas pokoju król Francji Karol VI wydziedziczył swego syna Karola VII na rzecz króla angielskiego Henryka V
1422 rok - prawie równoczesna śmierć królów Anglii i Francji - formalnie władzę we Francji objął małoletni król angielski Henryk VI, jednak w praktyce Karol VII nie zrezygnował z roszczeń do tronu
północna Francja znajdowała się pod panowaniem angielskim, południowa uznała zwierzchność Karola VII
1428 rok - Anglicy rozpoczęli oblężenie Orleanu
w 1429 roku przed Karolem VII stanęła 17 - letnia dziewczyna, Joanna d'Arc (ok. 1412-31), która oświadczyła, że Bóg powierzył jej misję uwolnienia Francji od Anglików
Joannie d'Arc powierzono dowództwo i udało jej się uwolnić Orlean od oblężenia - zyskała miano Dziewicy Orleańskiej
propagandowe znaczenie tego sukcesu było ogromne: lud Francji uwierzył, iż Bóg popiera sprawę Karola VII - był to punkt zwrotny w dziejach wojny stuletniej
w efekcie udało się zdobyć Reims, gdzie odbyła się uroczysta koronacja Karola VII

Jan Matejko - Wjazd Joanny d'Arc do Reims

w 1430 roku Joanna d'Arc dostała się do niewoli burgundzkiej, a Burgundczycy sprzedali ją Anglikom - Karol VII nie zrobił nic, aby ją uwolnić
w 1431 roku oskarżoną o czary Joannę d"Arc spalono na stosie w Rouen - w 1456 roku sąd kościelny obalił wyrok skazujący
Joanna d'Arc została kanonizowana w 1920 roku
wystąpienie Joanny d'Arc sprawiło, że wojna stuletnia przestała być wojną dwóch władców, a stała się wojną dwóch narodów
1453 rok - Francuzi wyparli Anglików z Gujenny - koniec wojny stuletniej, chociaż nie zawarto żadnego układu pokojowego - w rękach Anglii pozostał na kontynencie wyłącznie port w Calais
bilans wojny wypadł negatywnie dla Anglii, która straciła posiadłości na kontynencie
oba kraje wyszły z wojny zrujnowane gospodarczo