Reformacja w Niderlandach

• Niderlandy od 1477 roku znajdowały się pod panowaniem Habsburgów
• 16 prowincji niderlandzkich nie stanowiło wyraźnie wyodrębnionego organizmu politycznego i każda z prowincji cieszyła się pewną autonomią
• początkowo w Niderlandach szerzył się luteranizm, jednak jego oddźwięk był bardzo słaby - jedynie w Antwerpii
• w czasie wojny chłopskiej w Niemczech do Niderlandów trafił anabaptyzm
• cesarz Karol V bez powodzenia próbował zahamować postępy reformacji

• coraz większe obszary kraju opanowywał kalwinizm - doktryna ta najbardziej odpowiadała społeczeństwu i choć kalwinizm nie zdominował społeczeństwa, to był bardzo wojowniczy
• specyficzną, a zarazem najbardziej charakterystyczną cechą reformacji niderlandzkiej było jej ścisłe powiązanie z problemem narodowościowym - protestantyzm, szerzący się wśród wszystkich warstw i klas społecznych, stanął do walki z Kościołem katolickim, za którym stali władcy kraju, Hiszpanie
• walka o cele religijne sprzęgła się z walką o niepodległość kraju
• od 1555 roku Niderlandy znajdowały się pod panowaniem Filipa II, który w 1556 roku objął tron Hiszpanii, zapoczątkowując hiszpańską linię Habsburgów

• Filip II stał na czele obozu katolickiego - tępił każdą opozycję przeciw Kościołowi; mówiono o nim: Bardziej katolicki niż sam papież
• w 1566 roku wybuchło powstanie przeciw Filipowi II w Niderlandach - powstanie gezów (żebraków)
• antyhiszpański ruch połączył katolicką szlachtę i protestanckie mieszczaństwo w jednym stronnictwie - na czele opozycji stał Wilhelm książę Oranii, który przeszedł na kalwinizm
• 1581 rok - Stany Generalne prowincji północnych, którym przewodziła Holandia, uchwaliły detronizację Filipa II i oderwanie Niderlandów od Hiszpanii - prowincje południowe podporządkowały się Hiszpanii, co w konsekwencji doprowadziło do powstania w następnych stuleciach odrębnych państw: Holandii i Belgii
• siedem prowincji północnych proklamowało powstanie Zjednoczonych Prowincji Niderlandów, które Hiszpania uznała faktycznie w 1609 roku, choć formalnie dopiero po wojnie trzydziestoletniej w 1648 roku