Reformacja we Francji

• już w latach 20-tych XVI wieku do Francji zaczęły docierać echa luteranizmu, jednak dopiero kalwinizm zyskał sobie liczne grono zwolenników
• Kalwin, z pochodzenia Francuz, był zainteresowany rozwojem reformacji w swym kraju ojczystym, toteż z Genewy ruszali do Francji pastorzy głoszący nowe wyznanie oraz kolporterzy rozwożący literaturę protestancką
• hugenoci - nazwą ta określa się protestantów francuskich (od zaczerpniętego ze Szwajcarii terminu Eidgenossen, czyli sprzysiężeni)
• we Francji dwór królewski nie był zainteresowany reformacją, gdyż konkordat z 1516 roku podporządkował faktycznie Kościół francuski państwu, wobec czego reformacja była ruchem oddolnym
• przedstawiciele różnych grup społecznych przyłączali się do protestantyzmu z pobudek czysto religijnych, ale dla wielu reformacja stwarzała przede wszystkim nowe możliwości
• szlachta przystępował do hugenotów, gdyż liczyła na odebranie dóbr Kościołowi i rozdzielenie ich miedzy szlachtę
• szeregowi duchowni przyłączali się do hugenotów bo kalwinizm odrzucał celibat
• mieszczanie widzieli w doktrynie kalwińskiej uzasadnienie dla dalszego bogacenia się poprzez pracę i oszczędność
• chłopi najmniej byli zainteresowani nowinkami religijnymi, ale i oni bywali niezadowoleni z fiskalizmu i bogactwa Kościoła katolickiego, więc wstępowali w szeregi hugenotów
• 1534 rok - sprawa "plakatów" - w głównych miastach Francji wywieszono tego samego dnia ostro sformułowane paszkwile wymierzone przeciw mszy świętej - sprowokowało to ostre represje przeciw zwolennikom reformacji
• 1559 rok - w Paryżu odbył się pierwszy synod kościołów protestanckich, na którym zredagowano wspólne wyznanie wiary
• 1559 rok - zakończyły się wojny włoskie - uboga szlachta, która dotąd żyła z wojny, znalazła się bez zajęcia, toteż z chęcią poprawiłaby swój byt dzięki dobrom kościelnym - w efekcie hugenoci stali się bardziej wojowniczy i zaczęli organizować własne siły zbrojne
• 1562 rok - wydany został edykt z Saint-Germain, który zapewnił hugenotom wolność publicznego kultu religijnego na wsi i prywatnego w miastach - z jednej strony ośmieliło to hugenotów, a z drugiej wywołało gwałtowne sprzeciwy katolików
• hugenoci usiłowali zagarniać kościoły, a katolicy rozbijali nabożeństwa protestanckie
• 1562 rok - rzeź kilkudziesięciu hugenotów w miasteczku Wassy dokonana przez Gwizjuszy (stronnictwo katolickie) rozpoczęła okres wojen religijnych we Francji, które z przerwami trwały do 1598 roku
• 24/25 sierpnia 1572 roku - "noc świętego Bartłomieja" - rzeź hugenotów w Paryżu z inicjatywy królowej Katarzyny Medycejskiem i Henryka Walezego (przyszłego króla Polski)
• 1574 rok - na tronie francuskim zasiadł Henryk III (zbiegły z Polski król Henryk Walezy), który starał się lawirować między stronnictwami katolików i hugenotów
• 1589 rok - Henryk III został zamordowany przez dominikanina, który uznał za zdradę sojusz króla z hugenotami - przed śmiercią Henryk III zdążył jeszcze wyznaczyć swoim następcą na tronie przywódcę hugenotów, Henryka nawarskiego (miał prawo do sukcesji z tytułu prawa salickiego) - na tronie francuskim zasiadła w efekcie dynastia Burbonów
• 1593 rok - Henryk IV Burbon zdecydował się przejść na katolicyzm, aby umożliwić porozumienie ze stronnictwem katolików ("Paryż wart jest mszy")
• 1594 rok - Henryk IV został koronowany
• 1598 rok - Henryk IV wydał edykt nantejski:

- przyznano hugenotom wolność religijną

- przyznano hugenotom wolność kultu (z wyjątkiem Paryża)

- przyznano hugenotom 200 miejsc bezpieczeństwa (twierdze, których posiadanie miało gwarantować przestrzeganie edyktu) na 8 lat

- hugenoci mieli prawo posiadania armii