Święte Przymierze
- już od 1812 roku car rosyjski Aleksander I przeżywał wzrost uczuć religijnych, a po klęsce Napoleona w Rosji uwierzył w swą specjalną misję odrodzenia świata
- 10 września 1815 roku - car zaproponował w Paryżu cesarzowi austriackiemu i królowi pruskiemu utworzenie przymierza, rządzącego się w polityce wewnętrznej i zewnętrznej zasadami ewangelii
poprawki do projektu wprowadził Klemens Metternich - 26 września 1815 roku - przyjęto akt przymierza, który zaczynał się słowami: "W imię najświętszej i niepodzielnej Trójcy..."
- trzej monarchowie deklarowali, że będą złączeni więzami braterstwa i będą sobie nawzajem udzielać pomocy, a w polityce kierować się będą nakazami religii chrześcijańskiej, sprawiedliwości, miłości i pokoju
- głównym celem Świętego Przymierza było utrzymanie porządku wiedeńskiego i zasady legitymizmu
- do Świętego Przymierza zaproszono wszystkich władców europejskich z wyjątkiem sułtana tureckiego (nie był chrześcijaninem), którego jednak zapewniono, że przymierze nie jest wymierzone przeciw niemu
- udziału w Świętym Przymierzu odmówił papież Pius VII, gdyż jednoczyło ono władców różnych wyznań, a od udziału wymówiła się także Wielka Brytania (według ministra spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii, lorda Castelreagh, był to dokument "wysublimowanego mistycyzmu i nonsensu")
- do 1817 roku akt Świętego Przymierza podpisało w sumie 16 większych państw, w tym Francja, nie licząc pomniejszych księstw niemieckich
Znaczenie Świętego Przymierza zostało wyolbrzymione. W praktyce śmiano się z projektu cara, ale nikt nie miał odwagi mu odmówić. Angielski minister spraw zagranicznych, lord Castlereagh, wspominał: "Przypadkowo książę Wellington był ze mną, kiedy cesarz [Aleksander I] przedstawił go nam, i nie obyło się bez trudności, ale udało się nam spotkanie doprowadzić do końca, zachowując przyzwoitą powagę".
- w 1820 roku car zaproponował przystąpienie do Świętego Przymierza Stanom Zjednoczonym, jednak te odmówiły
- w praktyce państwami Świętego Przymierza po 1815 roku nazywano Rosję, Austrię i Prusy
- pierwszy zjazd państw Świętego Przymierza miał miejsce w 1818 roku, a ostatni w 1822 roku w Weronie
- na zjeździe w Opawie w 1820 roku sformułowano ostatecznie zasadę wspólnej odpowiedzialności członków Świętego Przymierza za utrzymanie porządku w Europie - zasadę interwencji ujęto w formę dokumentu i stworzono ramy organizacyjne ułatwiające jej stosowanie
- do interwencji dochodziło kilkukrotnie: w 1820 i 1821 roku armia austriacka wkroczyła na tereny Królestwa Sardynii i Królestwa Obojga Sycylii, w 1823 roku wojska francuskie przywróciły absolutyzm w Hiszpanii, tłumiąc liberalne powstanie - później do interwencji nie dochodziło, choć były takie plany (np. plan interwencji w koloniach hiszpańskich w Ameryce, na co odpowiedzią była amerykańska doktryna Monroe, czy też plany stłumienia rewolucji we Francji i Belgii w 1830 roku, do czego nie doszło ze względu na wybuch powstania listopadowego)
- niemal od początku nie było jedności co do wspólnej polityki europejskiej
- już w latach 20-tych XIX wieku osłabły więzi Świętego Przymierza ze względu na nieufność cara Mikołaja I do Metternicha i rywalizację między Austrią i Rosją na Bałkanach (sprawa Grecji)
- zbrojna interwencja Mikołaja I na Węgrzech w 1849 roku była ostatnim przejawem zasady zbiorowej interwencji
- za ostateczny kres istnienia Świętego Przymierza uważa się wojnę krymską (1853-56), kiedy to Austria zachowała "agresywną" neutralność wobec Rosji