Powstanie Stanów Zjednoczonych Ameryki

• 1756-1763 - wojna siedmioletnia między sprzymierzonymi Francją, Hiszpanią, Austrią i Rosją przeciw Wielkiej Brytanii i Prusom - była to pierwsza wojna między państwami europejskimi, która zaczęła się na innym kontynencie
• 1763 rok - pokój w Paryżu między Francją i Wielką Brytanią - Wielka Brytania uzyskała Kanadę i tereny na wschód od Missisipi od Francji oraz Florydę od Hiszpanii
• wojna siedmioletnia przyniosła rozluźnienie kontroli rządu brytyjskiego nad koloniami, a przy tym ujawniła różnice interesów między koloniami a metropolią
• Wielka Brytania poniosła duże wydatki związane z prowadzeniem wojny i była z tego tytułu zadłużona
• 1765 rok - rząd brytyjski wprowadził w koloniach opłaty stemplowe - był to podatek od wszelkich transakcji handlowych, aktów urzędowych, gazet, kart do gry i w ogóle druków
• wprowadzenie opłat stemplowych wywołało oburzenie w koloniach - koloniści uznali, że skoro nie mają przedstawicieli w parlamencie angielskim, to nie są zobowiązani do respektowania jego decyzji
• 1766 rok - zniesiono opłaty stemplowe
• 1766 rok - rząd brytyjski nałożył cła na szkło, ołów, herbatę, papier i inne artykuły sprowadzane przez kolonie - koloniści w odpowiedzi wprowadzili bojkot towarów angielskich
• 1769 rok - rząd angielski ugiął się i zniósł cła z wyjątkiem ceł na herbatę - koloniści ogłosili bojkot herbaty
• 5 marca 1770 roku - podczas demonstracji w Bostonie doszło do pierwszego starcia między kolonistami a żołnierzami brytyjskimi
• 1773 rok - parlament brytyjski uchwalił ustawę o herbacie ("Tea Act"), na mocy której Kompania Wschodnioindyjska uzyskała monopol na handel herbatą - cena herbaty wprawdzie spadła, ale koloniści potraktowali to jako groźny precedens na drodze ograniczenia wolności gospodarczej kolonii
• 16 grudnia 1773 roku - przebrani za Indian koloniści wtargnęli na okręty stojące w porcie w Bostonie i zatopili znajdujący się na nich ładunek herbaty - "bostońskie picie herbatki" (Boston Tea Party)
• 1774 rok - parlament brytyjski w ramach represji za wydarzenia w Bostonie uchwalił tzw. 4 ustawy przeciw Massachusetts:

- zamknięto port w Bostonie

- aresztowanych uczestników zajścia przekazano sądom brytyjskim

- zawieszono instytucje samorządowe

- w kolonii rozmieszczono żołnierzy brytyjskich

• gubernatorem kolonii Massachusetts został dowódca wojsk brytyjskich w Ameryce
• 1774 rok - parlament brytyjski uchwalił przyłączenie do Kanady wszystkich ziem na zachód od Appalachów i ogłosił ten obszar ziemią koronną zarezerwowaną dla Indian - oznaczałoby to koniec dalszej kolonizacji, co oburzyło wszystkich kolonistów - ta tzw. 5 ustawa przeciw Massachusetts zjednoczyła kolonie przeciw metropolii
• 1774 rok - w Filadelfii (Pensylwania) zebrał się I Kongres Kontynentalny, w którym uczestniczyli przedstawiciele 12 kolonii (bez Georgii), którzy stanęli w obronie praw Massachusetts i do czasu wycofania ustaw ogłosili bojkot towarów angielskich oraz powołali milicję, która miała czuwać nad egzekwowaniem zakazu
• kwiecień 1775 roku - pierwsze starcie między złożoną z kolonistów milicją a wojskami brytyjskimi pod Lexington
• maj 1775 roku - w Filadelfii zebrał się II Kongres Kontynentalny, w którym uczestniczyli przedstawiciele wszystkich 13 kolonii - wodzem naczelnym wybrano Jerzego Waszyngtona

• hasło walki kolonii o niepodległość rzucił jako pierwszy Anglik Thomas Paine, który przebywał wówczas w koloniach
• styczeń 1776 roku - Massachusetts jako pierwsza kolonia ogłosiło niepodległość
• 4 lipca 1776 roku - Kongres Kontynentalny przyjął (przy jednym głosie sprzeciwu) opracowaną pod kierownictwem Thomasa Jeffersona Deklarację Niepodległości
• Deklaracja Niepodległości była pierwszym na świecie dokumentem uchwalonym przez ciało przedstawicielskie, który opierał się na doktrynie praw naturalnych człowieka, wykładała filozoficzne podstawy prawa narodu amerykańskiego do wolności i głosiła równość wszystkich obywateli (z pierwotnego tekstu wykreślono wzmianki potępiające niewolnictwo i handel niewolnikami)
• wraz z proklamowaniem niepodległości dawne kolonie stały się stanami (stan oznaczał w dawnej polszczyźnie państwo)
• sierpień 1776 roku - Brytyjczycy zajęli Nowy Jork, który utrzymali do końca wojny
• wrzesień 1776 roku - Kongres uchwalił utworzenie armii regularnej
• armię kolonistów wsparli ochotnicy z różnych krajów, wśród których najliczniejszą grupę stanowili Francuzi
• najsławniejsi z ochotników to Francuz markiz Marie Joseph de La Fayette i Polacy Kazimierz Pułaski oraz Tadeusz Kościuszko
• 1777 rok - uchwalono "Artykuły Konfederacji i Wieczystej Unii", które proklamowały utworzenie Stanów Zjednoczonych Ameryki jako konfederacji państw - powstały one po ratyfikowaniu "Artykułów" przez ostatni ze stanów w 1781 roku

• koloniści amerykańscy zabiegali usilnie o poparcie krajów europejskich, a szczególnie Francji, która była od zawsze w konflikcie z Wielką Brytanią - do Francji udał się Benjamin Franklin
• 17 października 1777 roku - zwycięstwo Waszyngtona pod Saratogą
• zwycięstwo pod Saratogą przekonało Francję do udzielenia pomocy zbuntowanym koloniom
• luty 1778 roku - zawarto sojusz z Francją
• 1779 rok - do wojny z Wielką Brytanią przystąpiła Hiszpania
• 1780 rok - Wielka Brytania zaatakowała Holandię, wciągając ją do wojny
• pod patronatem Rosji powstała Liga Zbrojnej Neutralności, która miała bronić wolności handlu na morzach, naruszanej przez Brytyjczyków
• 1780 rok - do Ameryki przybył korpus francuski
• 1781 rok - kapitulacja Brytyjczyków pod Yorktown
• 3 września 1783 roku - pokój wersalski

- Wielka Brytania uznała niepodległość Stanów Zjednoczonych na obszarze od Atlantyku na wschodzie do Missisipi na zachodzie

- Francja uzyskała wyspy Tobago i St. Lucia na Antylach oraz 5 miast w Indiach

- Hiszpania uzyskała Minorkę i Florydę

• 17 października 1787 roku - konstytucja Stanów Zjednoczonych - była to pierwsza w dziejach świata konstytucja spisana
• główni twórcy konstytucji: Jerzy Waszyngton, Aleksander Hamilton, Benjamin Franklin, Thomas Jefferson - określa się ich mianem Ojców-Założycieli (do grona Ojców-Założycieli zalicza się także pierwszych prezydentów)
• Stany Zjednoczone to obecnie federacja 50 stanów i Dystryktu Kolumbii

• każdy stan ma własną konstytucję, godło, odrębny system prawny i sądownictwo, własną policję i skarb, elekcyjnych gubernatorów
• w konstytucji amerykańskiej zgodnie z ideą Monteskiusza wprowadzono trójpodział władzy
• władzę wykonawczą sprawują prezydent i sekretarze - nie tworzą oni gabinetu, gdyż wszystkie decyzje podejmuje jednoosobowo prezydent, a sekretarze są wyłącznie doradcami (pewnego razu Lincoln spotkał się ze sprzeciwem wszystkich swoich ministrów i tak podsumował wynik narady: "siedem głosów przeciw, jeden za, głosy za przeważają")
• głową państwa i szefem rządu jest prezydent, wybierany na 4-letnią kadencję w wyborach powszechnych i pośrednich, dwustopniowych przez kolegium elektorów, których liczba równa jest liczbie przedstawicieli danego stanu w Kongresie
• kandydat na prezydenta musi mieć ukończone 35 lat i być Amerykaninem z urodzenia
• 22 poprawka z 1951 roku wprowadziła zasadę, że urząd prezydenta można sprawować tylko dwukrotnie
• wraz z prezydentem wybierany jest wiceprezydent, do którego kompetencji należy przewodniczenie w Senacie, a który zastępuje prezydenta w przypadku śmierci, usunięcia z urzędu lub ustąpienia
• prezydent jest naczelnym dowódcą sił zbrojnych, powołuje ministrów w randze sekretarzy za zgodą Senatu, którzy są przed nim odpowiedzialni, mianuje sędziów Sądu Najwyższego i ambasadorów, kieruje polityką wewnętrzną i zagraniczną
• prezydent nie ponosi odpowiedzialności politycznej przed parlamentem, a jedynie konstytucyjną i za działania niezgodne z prawem może zostać oskarżony w drodze impeachmentu

• prezydent nie posiada formalnie inicjatywy ustawodawczej - ani on, ani jego ministrowie nie mogą uczestniczyć w obradach Kongresu - może jednak skierować orędzie do Kongresu
• prezydent posiada prawo weta zawieszającego w stosunku do ustaw Kongresu
• władza ustawodawcza należy do 2-izbowego Kongresu, złożonego z Senatu i Izby Reprezentantów
• w Senacie obowiązuje zasada równej reprezentacji każdego stanu - po 2 senatorów z każdego stanu, co daje łącznie 100 senatorów
• Senat wybierany jest na 6-letnią kadencję, co dwa lata następuje zmiana 1/3 składu
• 17 poprawka z 1913 roku wprowadziła bezpośrednie wybory senatorów
• w Izbie Reprezentantów obowiązuje zasada, że liczba reprezentantów każdego stanu jest proporcjonalna do liczby ludności stanu (do czasu zniesienia niewolnictwa w stanach niewolniczych dodawano 2/3 z liczby niewolników, którzy nie posiadali praw wyborczych)
• Izba Reprezentantów liczy 435 członków wybieranych w wyborach powszechnych, tajnych i bezpośrednich
• Izba Reprezentantów wybierana jest na 2 lata
• w samej konstytucji nie ma żadnych postanowień co do systemu wyborczego, toteż wybory odbywają się według ustawodawstwa stanowego, z tym, że pewne ustalenia w tej materii pojawiły się w poprawkach do konstytucji
• 19 poprawka z 1920 roku przyznała prawo głosu kobietom
• 26 poprawka z 1971 roku przyznała prawo głosu wszystkim obywatelom od 18 lat
• kompetencje Kongresu to przede wszystkim ustawodawstwo i uchwalanie budżetu
• władza sądownicza należy do Sądu Najwyższego, złożonego z dożywotnich sędziów, mianowanych przez prezydenta w porozumieniu z Senatem, oraz sądów przysięgłych
• pierwsze 10 poprawek do konstytucji z 1791 roku to Karta Praw (Bill of Rights) - gwarantują one podstawowe prawa obywatelskie: wolność sumienia, wolność słowa i prasy, prawo zgromadzeń, gwarancja nienaruszalności własności prywatnej, prawo do adwokata w procesie sądowym, prawo do posiadania broni
• 27 poprawek do konstytucji z lat 1791-1992
• kwiecień 1789 roku - pierwszym prezydentem wybrano Jerzego Waszyngtona

• 1792 rok - w Stanach Zjednoczonych wprowadzono jednolitą walutę - dolara
• 1800 rok - przeniesiono stolicę z Filadelfii do Waszyngtonu