Największym zgrzytem jest próba uczynienia tekstu bardziej swojskim. Łatwo zaakceptowałem "Fafryda" zamiast "Fafhrda". Zniosłem jakoś "Lodowe Pustacie", choć nie pojmuję, po co takie neologizmy dla przetłumaczenia angielskiego "Cold Waste". Ale już wszyscy ci "Slewiasze", "Krowiasze", "Rannarsze" i inni kończący się na "sz" doprowadzali mnie do furii. Nie rozumiem tego slawizowania. Ach, gdyby tłumacz powściągnął swoje zapędy i ograniczył się do imion i nazw. Niestety. Możemy sobie przykładowo przeczytać, że Szary Kocur "hycnął po schodach". Ja rozumiem, że to jest poprawna polszczyzna. Tylko jak to brzmi! A jest tu jeszcze całe mnóstwo zwrotów mających dodać narracji patyny. Ech, czasami trzeba znać umiar. W efekcie tych zabiegów, w czasie lektury było i przaśnie, i strasznie. Nie mówiąc o wyraźnych potknięciach, typu "w rękopisie pisało" (opowiadanie "Klejnoty w lesie"). Korekta redaktorska nie popisała się.

Pierwsze dwa opowiadania poświęcone były osobno dwóm bohaterom. Akcja pierwszego opowiadania toczy się w rodzinnych stronach Fafryda. Tłumaczy dlaczego opuścił Lodowe Pustkowia (zapomnijmy na moment o tych "Pustaciach"). Historia nie była najwyższych lotów, ale mamy w nim istotną deklarację autora: barbarzyńca nie będzie przedstawiany jako stojący moralnie wyżej od ludzi cywilizowanych. Taką filozofię przemycał Howard. Leiber pokazuje, że zarówno społeczeństwa prymitywne, jak i cywilizowane, mają swoje wady. A jednostka ma kłopoty i tu, i tam, kiedy nie chce podporządkować się regułom życia w stadzie i chce być indywidualnością. I może właśnie ta jedna deklaracja czyni to opowiadanie ważnym. Drugie opowiadanie było wyraźnie słabsze. Sam autor przyznawał we wstępie, że miał trudności z jego sprzedaniem. Udało się to dopiero, gdy bohaterem uczynił Kocura. Mimo tego zabiegu, opowiadanie odstaje od reszty. Sztuczność widać też w konfrontacji z innymi opowiadaniami. Z żadnego z nich nie wynika, żeby Szary Kocur miał jakiekolwiek kontakty z magią. Może w dalszych tomach?

Najgorzej wypadła tytułowa nowela, uhonorowana nagrodami. To musiał być bardzo kiepski rok dla fantastyki, skoro to ona wówczas się wybiła. Albo stał za tym jakiś "układ" (to oczywiście żart nawiązujący do sytuacji w naszym kochanym kraju). Fafryd i Szary Kocur porażają w noweli swoją bezmyślnością i brakiem wyobraźni. O mało się wówczas nie zniechęciłem do dalszej lektury. A byłoby szkoda. Bo po słabym "Zaklętym kole" było już coraz lepiej. Leiber świetnie się sprawdza w krótkich formach. Wiele wdzięku odebrała mu zapewne nieszczęsna interpretacja tekstu w wykonaniu tłumacza, ale zawsze jest w tych opowiadaniach ciekawy pomysł i wartka akcja. I właśnie ze względu na to sięgnę po kolejne tomy przygód Fafryda i Szarego Kocura. Te dwa łotry, choć pozbawione zasad, mają swój urok. Może nie byłbym skłonny do takich peanów jak Sapkowski, bo Leiber wykorzystał istniejący już wcześniej schemat powieści łotrzykowskiej, adaptując go do świata fantasy, ale talent autora do zaskakujących puent stawia go wyżej od takiego chociażby Howarda i wielu jego kontynuatorów.